IER
Tekeningen- en Modellenrecht

Tekeningen- en Modellenrecht

Kenmerk: als model beschermd is de driedimensionale verschijningsvorm van een op industriële of ambachtelijke wijze vervaardigd voorwerp met een gebruiksfunctie. Een tekening is de tweedimensionale uitvoering. Het modellenrecht verbiedt niet het nabootsen van producten van een ander. Nabootsing is in beginsel geoorloofd. Nabootsing wordt echter onrechtmatig indien een derde, zonder aan de deugdelijkheid en bruikbaarheid van een product afbreuk te doen, een andere weg in had kunnen slaan, en door dit na te laten verwarring (bij het grote publiek) sticht. Als zodanig is het modellenrecht dus een verbijzondering van de bescherming op grond van de regels inzake de oneerlijke mededinging.
Meer specifiek ...
Het recht op een model (het 'modelrecht') wordt in Nederland c.q. in de Benelux beschermd door het Benelux-Verdrag inzake de Intellectuele Eigendom (BVIE), de Eenvormige Beneluxwet inzake Tekeningen of Modellen (BTMW) en door het (inmiddels beëindigde) Benelux-Verdrag inzake Tekeningen of Modellen. Verder bestaan er een viertal multilaterale regelingen, waaronder Richtlijn (EG) Nr. 98/71 (Modellen-Richtlijn), Verordening (EG) Nr. 6/2002 (Modellen-Verordening) en het Trips-Verdrag (Verdrag ter bescherming van intellectuele eigendomsrechten en de bestrijding van handel in nagemaakte goederen).

Als voorwaarde voor bescherming geldt onder de Modellen-Richtlijn enkel 'nieuwheid' en een 'eigen karakter'. 'Nieuw' onder de richtlijn is een model, indien 50 jaar voorafgaand aan het vereiste depot geen identiek model aan het publiek beschikbaar is gesteld. Modellen worden geacht identiek te zijn, als de kenmerken ervan slechts in onbelangrijke details verschillen. Het 'eigen karakter' is het verschil tussen de algemene indruk die het model bij de geïnformeerde gebruiker wekt, en de algemene indruk die alle andere bestaande modellen bij die gebruiker wekken. De beschermingsduur van het modellenrecht bedraagt vijf jaar, met de mogelijkheid om minimaal vier maal te verlengen met tijdvakken van vijf jaar, waardoor de totale beschermingsduur op 25 jaar komt.

De regeling van de Europese Modellen-Verordening staat naast de diverse nationale regelgevingen, en beoogd de verstoring van de concurrentie tegen te gaan. Alle zaken die niet door de Verordening zijn afgedekt, vallen onder het nationale recht van de lidstaat. Ook voor de Verordening dient het model nieuw te zijn en een eigen karakter te hebben. Het recht op een Gemeenschapsmodel komt toe aan de ontwerper of zijn rechtverkrijgende, en het recht is rechtstreeks in iedere lidstaat van de EU van toepassing.

De Verordening kent twee soorten bescherming:
- zonder enige formaliteit (niet-ingeschreven modellen)
- het ingeschreven (gedeponeerde) Gemeenschapsmodel

Het ingeschreven Gemeenschapsmodel geniet minimaal 5 en maximaal 25 jaar bescherming tegen het (commercieel) systematisch namaken ('slaafse nabootsing') en het onafhankelijk ontwikkelen van een soortgelijk model. Wordt een schending van een (Gemeenschaps)model geconstateerd, dan kent iedere Lidstaat een speciaal bevoegde Rechtbank hiervoor, en kan een verbod en de inbeslagneming van de namaakvoortbrengselen worden gevorderd. Ook zijn andere sancties mogelijk, zoals schadevergoeding.
Let op: bevoegde rechter in Kort Geding rond Gemeenschapsmodellen
Op 21.11.2019 heeft het Hof van Justitie EU (ECLI:EU:C:2019:998) bepaald, dat de nationale rechter die bevoegd is om voorlopige of beschermende maatregelen te bevelen voor een nationaal model, tevens bevoegd is om dergelijke maatregelen te bevelen voor een Gemeenschapsmodel.
Dit impliceert dat deze bevoegdheid nu niet alleen maar toekomt aan de Haagse Voorzieningenrechter, maar aan alle Voorzieningenrechters. Art. 3 Uitvoeringswet GModVo is onverbindend wegens strijd met art. 90 GModVo, aldus de Hoge Raad in zijn uitspraak van 02.11.2018 inzake Spin Master ./. High5 Products (ECLI:NL:HR:2018:2027).
Modellen kunnen naast het modellenrecht bovendien beschermd worden door de Auteurswet. Hiervoor moet het model natuurlijk wel aan de voorwaarden van beide regelgevingen voldoen. Voor auteursrechtelijke bescherming dient het model te beschikken over 'een eigen, oorspronkelijk karakter, dat het persoonlijk stempel van de maker draagt'. De houder van een modelrecht wordt overigens vermoedt tevens auteursrechthebbende te zijn.

Op basis van beide regelingen zijn zeer vergaande verbods- en schadevergoedingsvorderingen mogelijk. Een en ander is procedure-intensief (onder andere Kort Geding) en alleen al gezien de mogelijke proceskostenveroordeling zeer kostbaar.
Meer informatie nodig? Stuur een bericht.